PAS GAIRE A FAR… De scientifics an descobèrt que dintre los ostals e las veituras l’aire conten de milièrs de microplastics invisibles, fins a un minimum de 68 000 particulas cada jorn qu’intran als palmons de las personas. L’estudi realizat es lo primièr d’aqueste tipe e confirma que respiram fins a 68 000 microplastics cada jorn dins d’ostals e de veituras e qu’aquò romp la seguretat environamentala dins los espacis barrats. https://shorturl.at/aegIr

LA FIN DEUS INSÈCTES ? Maugrat que podem pensar que los governaments europèus, occidentaus e mondiaus hèn quauquarren entà lutar contra lo cambiament climatic, la vertat qu’ei hòrt mei dolorosa, pr’amor que hèn pas guaire, e la contaminacion de l’agricultura que contunhe de provocar un grèu declin a totas las espècias d’insèctes. Pr’amor que las chifras actuaus demòstran que los insèctes s’enfonsan de mei en mei despuish duas decadas a e lo declin qu’ei generau https://shorturl.at/PUUGX

LA PRIMIÈRA BIBLOTÈCA DE L’ISTÒRIA Al sègle VII abans lo Crist, lo rei assirian Assurbanipal fondèt çò que seriá la primièra bibliotèca de l’Istòria amb de milièrs de tauletas de fanga. Dins aquestas, i a de tèxtes de mitologia, d’astronomia, de medecina e de literatura e tanben la famosa Epopèa de Gilgamesh. E la vila causida per la bastir foguèt Ninive. https://shorturl.at/zG60Z

LA LEI DEIXONNE, UN ASSAG PERDUT ? L’an 1951 foguèt passada la primièra lei a França que fasiá possible l’ensenhament de las lengas nomenadas “regionalas” e dels “dialèctes”. Foguèt coneguda coma lei Deixonne, perque foguèt organizat l’estudi de la comission creada pel Ministèri de l’Educacion Nacionala e presentat davant l’Assemblada Nacionala francesa pel deputat Maurice Deixonne (1904 – 1987). https://shorturl.at/31ey4

LOS SUPERPREDATORS EN AUSTRÀLIA FOGUÈRON LOS MEGARAPTORS Una còla de paleontològs ven de descobrir un tipe de predator amb d’arpas gigantescas. La descobèrta poiriá provocar de cambiaments dins l’istòria de l’evolucion de la planeta pr’amor que cambiariá la plaça dels raptors dins l’environament; aquestes serián estats de superpredators e pas solament de pichons predators –comparats amb d’autres predators màgers–. Los fossils son estats trobats en Austràlia. https://shorturl.at/1601l

LO RECÒRD DE LONGEVITAT DELS AUCÈLS Quin es lo recòrd de longevitat dels aucèls ? E perqué qualques espècias pòdon viure tantas annadas? Los aucèls pòdon viure plan mai longtemps que çò que podèm sospechar los umans. E ara los cercaires an descobèrt de recòrds estonants. https://shorturl.at/WHZUz

LOS PERICLES AUCISSON 320 MILIONS D’ARBRES CADA AN Segon un nòu estudi, mai de 320 milions d’arbres morisson cada an brutlats per un pericle. Aquò libera una granda quantitat de dioxid de carbòni abans desconeguda e poiriá afectar l’estructura de la forèst tropicala de la planeta. Val pas dire que poiriá provocar un cambiament climatic encara pièger. https://shorturl.at/h33yb